I-Giriş

Kamu idarelerinin, hizmet alımıyla yapacakları araç kiralama işleri kapsamındaki ihale dokümanlarındaki hataları, ihalenin iptaline neden olmaktadır. Bu nedenle alım konusu işin gecikmeden ve sağlıklı bir şekilde yapılması için idareler ile ihaleye katılacak kişilerin dikkat etmesi gereken önemli hususlar bulunmaktadır. 

Bu makalede, idareler tarafından sıklıkla yapılan ve ihalenin iptaline neden olan iki hususla ilgili bilgi vereceğim. Ayrıca yaşanmış bir olay üzerinden, konuyu somutlaştırarak anlatmaya çalışacağım.   

II- Araç kiralama hizmet alım ihalelerinde idarelerin ihale dokümanı hazırlama sorunu  

İdareler hazırlayacakları tüm ihale dokümanlarını 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine ve ikincil mevzuat düzenlemelerine uygun yapmak zorundadır. İdareler, Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.  (Bkz. 4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesi)

İhale konusu hizmet alımlarının teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olur, rekabeti engelleyici hususlar içermez ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlanır. (Bkz. 4734 sayılı Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesi)

        Sonuç olarak kiralanacak araç özelliklerinin, işin niteliği gözetilmek suretiyle, ihale mevzuatına uygun olarak belirlenmesi sorumluluğu idarelerdedir. Bu kapsamda idarenin ihale konusu hizmet ile ilgili tecrübelerinden de faydalanarak ihale konusu hizmetin niteliğine ve ihale konusu hizmet işi kapsamında kullanılacak olan araçların özelliklerine ilişkin düzenleme yapması gerekmektedir. Ancak idarelerin yapacakları şartname düzenlemelerinde, rekabeti ve ihaleye katılımı daraltmamaya özen göstermeleri gerekmektedir. 

III- Yaşanmış bir olay ve Kamu İhale Kurulu’nun Değerlendirmesi 

        Yaşanmış olay idare tarafından gerçekleştirilen, Sürücüsüz ve Yakıtsız Hizmet Aracı Kiralanması ihalesinin teknik şartnamesinde  “Araçlar teslim tarihinde 0-3 yaş arasında olacak olup; (1,2,3,4,5,10 Grup araçlar ( 0 km ile maksimum 30,000 km), (6,7,8,9 Grup araçlar (0 km ile 40.000 km) olacaktır.“ yönünde düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemeye göre idare tarafından binek araçlar, arazi araçları, kapalı kasa kamyonetler ve motosikletler için 0-3 yaş ve 0-30.000 km aralığında olma koşulunun, 6,7,8,9 grupta yer alan kamyonetler için 0-3 yaş ve 0-40.000 km aralığında olma koşulunun aranması koşulu getirilmiştir. 

        Bu konuyla ilgili Kamu İhale Kurumuna “Teknik Şartname’nin ilgili düzenlemesinin ihaleye katılımı daraltıcı nitelikte olduğu ve kamu zararı oluşturabileceği bu itibarla ihalenin iptal edilerek, daha saydam, rekabet ortamının oluştuğu şeffaf bir ihaleye çıkılması gerektiği” yönünde başvuru yapılmıştır. 

        Kamu İhale Kurulu tarafından yapılan incelemede ise özetle; kiralanacak araçların kullanım koşulları ve amacı dikkate alındığında söz konusu kilometre sınırının idarenin kendisine tanınan takdir yetkisi kapsamında değerlendirilebilmesinin mümkün olmadığı ve bu sınırlama ile rekabet ilkesinin ihlal edileceği değerlendirilmiş ve ihale iptal edilmiştir. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 19.02.2025 tarihli 2025/UH.II-545 sayılı kararı) 

 IV- Sonuç ve Değerlendirmem 

        Günümüzde ekonomik kriz her kesimde fazlasıyla hissedilmektedir. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı tarafından kamu kuruluşlarının harcamalarını kısıtlaması yönünde, 2024/7 Sayılı Genelgesi yayımlanmıştır. 

        Somut olayda da görüleceği üzere, kamu idarelerinin ihale mevzuatını, takdir yetkilerini aşacak şekilde ve uyguladıkları anlaşılmaktadır. Ancak teknik şartnamelere 0-3 yaş veya 0 km. gibi sınırlamalar getirilmesi hem maliyetleri artıracak hem de kamu zararına neden olacaktır.   

        Yukarıda açıkladığım ihale mevzuat hükümleri ile yaşanmış olayı birlikte değerlendirdiğimde; idarelerin yapacakları ihalelerde kamu kaynaklarını uygun şekilde harcanması yönünde üstlerine düşen görevi yapmaları gerektiği düşüncesindeyim.  11.03.2025

İlyas KILIÇ

Kamu Yönetimi Uzmanı

İhale ve Sözleşme Danışmanı

Kılıç Kurumsal Danışmanlık A.Ş. Ynt. Krl. Bşk.