ÖZET

Bu çalışmada, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilen ihalelerde vergi borcu konusu değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, vergi borcuna ilişkin olarak kamu ihale mevzuatında yer alan düzenlemeler ile konuya yönelik çeşitli kararlar incelenmiş ve sonuçları aktarılmıştır. Çalışma, 03.08.2023 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat esas alınarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kamu İhaleleri, İhalelerde Vergi Borcu, Vergi Borcu, Firma, İstekli, İş Ortaklığı, Geçici Teminat, Yasaklama.

I. GİRİŞ

            4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10.maddesi gereğince; “Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan” istekliler ihalelere katılamazlar.  Vergi Borcu olduğu halde kamu ihalelerine katılan istekli konumundaki firmaların karşılaşacağı çeşitli yaptırımlar ve olumsuz durumlar bulunmaktadır. Vergi borcuna ait detaylı açıklamalar müteakip maddelerde düzenlenmiştir. 

II. AÇIKLAMALAR

1.         İhale tarihi itibarıyla vergi borcu olduğu halde taahhütname vererek ihaleye katılanlar veya ihale üstünde kaldığı için sözleşme imzalanmadan önce vergi borcu olmadığına dair belge sunamayanlar, 

• İhale dışı bırakılırlar.
• Geçici teminatları gelir kaydedilir. 
• Ancak yasaklama işlemine tabi tutulmazlar (sözleşmenin imzalanmasından kaçınılması halinde ise farklı uygulamalar söz konusu olabilir). 

2.         Kamu İhale Genel Tebliği’nde kapsamı belirlenen vergi borç türleri şunlardır;  

• Yıllık Gelir Vergisi,
• Yıllık Kurumlar Vergisi,
• Katma Değer Vergisi,
• Özel Tüketim Vergisi,
• Özel İletişim Vergisi,
• Motorlu Taşıtlar Vergisi,
• Şans Oyunları Vergisi,
• Damga Vergisi,
• Banka muameleleri vergisi,
• Sigorta muameleleri vergisi,
• Gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar,
• Geçici vergiler,  
• Yukarıda yer alan vergilere ait vergi ziyaı cezaları ile gecikme zam ve faizler, bağlamında,  2023 yılı için toplam 5.000,00 (beşbin) TL'yi aşan borçlar, vergi borcu olarak kabul edilecektir.

3.         Vergi borcunun, borç olarak kabul edilip edilmeme durumları mevcut olup aşağıda belirtilmiştir; 

• Beyan üzerine alınan veya maktu olarak belirlenip ödemesi belirli tarihlerde yapılan vergilerde, ödeme vadesi geçmiş olup ödeme yapılmamış ise kesinleşmiş vergi borcu vardır.
• Vergi borcunun 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde cebren tahsili yolunda tesis edilen işlemlere karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya sonucunda takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı durumlarda kesinleşmiş vergi borcu vardır.
• Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı vergi yargısında dava açılmışsa bu dava üzerine tahsil edilebilir hale gelmiş ve süresinde ödenmemiş alacak bulunmadığı sürece kesinleşmiş vergi borcu yoktur.
• Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı dava açma süresi geçirilmediği sürece, kesinleşmiş vergi borcu yoktur.
• Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak vergi idaresi tarafından taksitlendirilmiş veya tecil edilmiş vergi borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş vergi borcu yoktur. 

4.         İş ortaklığında ortaklarını tamamının vergi borcunun bulunmaması gerekmektedir. Ortaklardan birinin vergi borcunun bulunması halinde, teklifleri değerlendirme dışı bırakılarak geçici teminat gelir kaydedilir. Ortakların vergi borçları toplamı yerine ayrı ayrı vergi borçları tutarları dikkate alınır. 

5.         İstekliler / Firmalar vergi borcu olmadığına ilişkin belgeyi,  

• Başvuracakları herhangi bir vergi dairesinden, 
• Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresinde (www.gib.gov.tr) mevcut İnternet Vergi Dairesi üzerinden veya,
• e-Devlet vasıtasıyla, 

            “Vergi Borcu Sorgulama” sayfasından alabilirler. 

            Bu belgenin; son başvuru ve/veya ihale tarihi itibarıyla olan durumu göstermesi ve isteklinin ikinci maddede belirtilen vergi türlerinden olan borçları içerecek şekilde düzenlenmesi gerekir.            

6.         İsteklinin ihale tarihi itibarıyla veri borcu olması halinde, ihale dışı bırakılarak geçici teminatın gelir kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak bu istekliler hakkında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilemez.

            Vergi borcu bulunan istekli / firma, ihale üzerinde kalmasına rağmen taahhüt edilen hususlara ilişkin belgeleri sözleşme imzalama süresi içinde sunmaması halinde, bu istekli hakkında 4734 sayılı Kanun’unda yer alan “üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar” kapsamında değerlendirme yapılarak; ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir ve geçici teminatı gelir kaydedilir.   

7.         İhale sürecinde, kesinleşmiş prim borcu olan isteklilerle ilgili her yıl yüzlerce uyuşmazlık; 

• Şikâyet, 
• İtirazen şikâyet veya 
• Dava konusu yapılmaktadır. 

            İhale sürecinde yaşanması muhtemel vergi borçları sorunlarının önüne geçilebilmesi için KILIÇ HUKUK & DANIŞMANLIK OFİSİ ile iletişime geçmenizi ve detaylı bilgi almanızı tavsiye ederiz.

Dr. Emrah KESGİN

Maliye ve Vergi Uzmanı