I-Giriş

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuat kapsamında yapılan ihalelerde, ihaleye katılan isteklilerin sunacakları tüm yeterlik belgelerinin, ilan ve idari şartnamede belirtilmesi gerekir. Ayrıca İdarelerin isteyeceği yeterlik belgelerini; İdari Şartnamenin 7. maddesinde talep etmesi, aynı şartnamenin farklı maddelerinde veya ihale dokümanının diğer belgelerinde talep edilmesinin uygun olmayacağı belirlenmiştir. 

Bu makalede, ihalenin şikâyet, itirazen şikâyet başvuruları nedeniyle gecikmesine ve hatta iptaline neden olan 7. Maddenin kapsamıyla ilgili bilgi vereceğim. Ayrıca yaşanmış bir olay üzerinden, konuyu somutlaştırarak anlatmaya çalışacağım.

II- İdarelerin ihalede yeterlik kriteri belirleme ve 7. Maddeyi düzenleme sorunu  

İdareler, hazırlayacakları tüm ihale dokümanlarını 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine ve ikincil mevzuat düzenlemelerine uygun yapmak zorundadır. Ayrıca İdareler, Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.  (Bkz. 4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesi)

Kamu ihale ikincil mevzuatında “Yeterlik değerlendirmesi için istenecek belgelerin ve yeterlik değerlendirilmesinde aranılacak kriterlerin, ihale veya ön yeterlik ilanı ile idari şartnamede veya ön yeterlik şartnamesinde ya da davet yazısında belirtilmesi zorunludur. …” düzenlemesi yer almaktadır. (Bkz. İhaleleri Uygulama Yönetmeliklerinin, “Yeterliğin Belirlenmesinde Uyulacak İlkeler” başlıklı maddeleri) 

Yeterlik belgelerinin sunulmasına yönelik Tip İdari Şartnamelerde ise “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

…7.5.4. İsteklinin teklifi kapsamında sunması ve/veya sağlaması gerektiği bu şartnamenin 7 nci maddesi dışındaki maddeleri ile teknik şartnamede belirtilen aşağıdaki belgeler ve/veya yeterlik kriterleri:

{Belirtilmemiştir}

7.5.5. Bu Şartnamenin 7’nci maddesi dışında ihale dokümanında sayılan diğer belgeler ve/veya düzenlenen diğer yeterlik kriterleri tekliflerin değerlendirilmesinde dikkate alınmaz.” düzenlemesi yer alır. (Bkz. İdari Şartnamelerin, “İhaleye Katılabilmek İçin Gereken Belgeler ve Yeterlik Kriterleri” başlıklı 7’nci maddesi) 

        Sonuç olarak, İdarelerin teklifleri değerlendirmek için dikkate alacağı yeterlik belgelerinin, İdari Şartnamede ve bu şartnamenin 7. Maddesinde istemesi zorunludur. Başka bir anlatımla İdari Şartnamenin 7’nci maddesi dışında veya ihale dokümanının diğer belgelerinde örneğin Teknik Şartnamede belirtilen yeterlik belgeleri, tekliflerin değerlendirilmesinde yeterlik kriteri olarak dikkate alınmaz.  

III- Yaşanmış bir olay ve Kamu İhale Kurulu’nun değerlendirmesi 

        Yaşanmış olay idare tarafından yapılan, “Binası ve Çevre Düzenlemesi Yapım İşi” ihalesinde, gerçekleşmiştir. İhale kararına karşı yapılan başvuruda özetle; “İhale komisyonu kararı ile tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı, keza bahse konu kararda teklifleri kapsamında İdari Şartname’nin 12.4’üncü maddesi çerçevesinde yer görme belgesinin sunulmadığı gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığının ifade edildiği, ancak bu belgenin İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak düzenlenmediği…”, iddialarına yer verilmiştir. 

        Kamu İhale Kurulu tarafından yapılan incelemede ise özetle; başvuruda bulunan isteklinin sunduğu yeterlik bilgileri tablolarında, “yer görme belgesine” ilişkin bir beyanın bulunmadığı, bununla beraber ihale dokümanı içeriğinde yer alan yeterlik bilgileri tablosu standart formu içeriğinde de “yer görme belgesi” veya “diğer belgeler” başlıklı satırların yer almadığı, anlaşılmıştır.  

        Bu kapsamda Kamu İhale Kurulu tarafından verilen karar; “İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde sayılan belgeler dışındaki belgelerin tekliflerin değerlendirilmesinde idarece yeterlik kriteri olarak dikkate alınmayacağının açık olduğu, anılan Şartnamenin 7’nci maddesi dışındaki diğer maddeleri veya Teknik Şartnamede düzenlenen ve isteklilerce teklifleri kapsamında sunulması gereken belgeler var ise bunların İdari Şartnamenin 7.5.4’üncü maddesinde açıkça belirtilmesi gerektiği, başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartnamenin 7’nci maddesinde yer görme belgesinin isteklilerce teklifleri kapsamında sunulmasının ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak düzenlenmediği ve bu belgeye ilişkin yeterlik bilgileri tablosunda ayrı bir satır açılmadığı, bu çerçevede; anılan istekliye ait teklifinin yer görme belgesi sunulmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmasına yönelik ihale komisyonu kararının mevzuat hüküm ve açıklamalarına uygun olmadığı anlaşılmış olup başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.” şeklinde olmuştur. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 19.03.2025 tarihli 2025/UY.II-776 sayılı kararı)

        IV- Sonuç ve değerlendirmem 

        Somut olayda da görüleceği üzere, kamu idarelerinin ihale mevzuatını gözetmeden ihale dokümanı hazırladıkları ve bu dokümanlar üzerinden ihale kararı aldıkları anlaşılmaktadır. Ancak bu durum, ihalenin sonuçlandırılmasını geciktirmekte, idarenin güvenirliğini de olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca ihale dokümanı veya kesinleşen ihale kararı Kamu İhale Kurumu tarafından uygun bulunmayan idarelerin yaptığı ihalelere katılım azalacağından, yeterli rekabet de oluşmamakta, kamu zararı meydana gelmektedir.

        Sonuç olarak, bazı idarelerin İdari Şartname ve bu Şartnamenin 7. maddesini hazırlama sorunu olduğu anlaşılmaktadır! Kanaatimce, kamu idarelerinin daha ihaleye çıkmadan ihale dokümanı hazırlamayı kendi personeline öğretmeleri, kamu zararına da engel olacaktır. 17.07.2025 

İlyas KILIÇ

Kamu Yönetimi Uzmanı ve İhale Danışmanı

Kılıç Kurumsal Danışmanlık A.Ş. Ynt. Krl. Bşk.