I-Giriş

Bu makalede, işyerinde meydana gelen iş kazası sonucu ortaya çıkan yaralanma suçundan hüküm giyen kişinin, ihalelere katılıp katılamayacağı ile ilgili bilgi vereceğim. Ayrıca yaşanmış örnek bir olay üzerinden konuyu somutlaştırarak anlatmaya çalışacağım.   

II- Mesleki faaliyetleri dolayısıyla suç işleyen kişilerin belirli süreyle ihalelere katılmaması mümkün mü?

İhale mevzuatı kapsamında, ihaleye katılacak istekliler, bazı özellikleri taşımalıdır. Bu kapsamda da isteklilerin ihale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giymemiş olmaları gerekir. (Bkz. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (e) bendi)

 Yine mevzuata göre ihale üzerinde kalan isteklilerin, ihale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giymemiş olduklarını sözleşme imzalanmadan önce, bu durumu belgelemeleri istenir. Bu işlem, Adalet Bakanlığı Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğüne bağlı birimlerden alınacak adli sicil istatistik bilgilerini içeren belgenin (adli sicil belgesi), idareye sunulması ile yapılır. İdare değerlendirmesini, mahkûmiyet kararlarının mesleki faaliyetten kaynaklanıp kaynaklanmadığını ve bunun beş yıllık zaman aşımını göz önünde bulundurarak gerçekleştirir. İdarelerce isteklilerin haklarında mesleki faaliyetlerinden dolayı kesinleşmiş mahkûmiyet kararının bulunduğunun tespit edilmesi halinde, son başvuru veya ihale tarihinden önceki beş yıllık sürenin başlangıcı olarak mahkemece verilen hükmün kesinleştiği tarih esas alınır.

Sözleşmeye davet edilen istekli tarafından adli sicil belgesinin idareye sunulması ve yapılan inceleme sonucunda belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içerdiğinin anlaşılması halinde; istekli ihale dışı bırakılarak geçici teminatı gelir kaydedilir, ancak haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmez. (Bkz. Kamu İhale Genel Tebliği’nin 17.5 ve 17.6 maddeleri)

III- Yaşanmış bir olay ve değerlendirme 

        Yaşanmış olayda, bina inşaatında çalışan kişinin, birinci kattan zemin kata inerken dengesini kaybederek merdiven üzerine düşmesi sonucunda ayağında kırık ve çıkık oluşacak şekilde yaralandığı, olayın iş kazası olduğu anlaşılmıştır. Kazanın oluşumunda İşveren H… Yıldız’ın organizasyonun yapılamaması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanmaması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmemesi ve iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığının denetlenmemesi... gibi etkenlerle kazanın oluşumunda asli kusurlu olduğu anlaşılmıştır. İşveren H… Yıldız’ın taksirle bir kişinin yaralanmasına sebebiyet vermek suçunu işlediği sabit görülmüş, istinaf incelemesi neticesinde karar kesinleşerek onanmıştır. (Bkz. İstanbul 37. Asliye Ceza Mahkemesinin 2024/48E. 2022/927 K. Sayılı Kararı) 

        Cezası kesinleşen kişi, 04.10.2024 tarihinde ihaleye katılmış ve 03.12.2024 tarihinde gönderilen “Sözleşmeye davet” konulu yazı ile on gün içinde ihale tarihinde 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgeler ile %6 oranında kesin teminatı vermek ve diğer yasal yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle ihale konusu işe ilişkin sözleşmeyi imzalaması talep edilmiştir. 

        Hakkında hüküm bulunan kişinin idareye sunmuş olduğu "Adli Sicil Kaydı" evrakında adli sicil kaydı tespit edilmiş ve mesleki faaliyetten dolayı mahkûmiyet kararı ve adli para cezası aldığı görülmüştür. Bunun üzerine anılan şahıs idare tarafından değerlendirme dışı bırakılmıştır. 

        Hakkında hüküm bulunan kişi Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet başvurusu yaparak özetle; Mahkeme kararında mesleki faaliyetten yasaklandıklarına dair hüküm bulunmadığı, cezanın kaynağının mesleki faaliyetten kaynaklanıp kaynaklanmadığının değerlendirilmesi gerektiği, idarenin hatalı davrandığı, iddialarında bulunmuştur. 

        Kamu İhale Kurulu tarafından verilen kararda ise, söz konusu Mahkeme hükmünün mesleki faaliyetin yürütülmesinden kaynaklandığı ve bu haliyle 4734 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (e) bendi kapsamında ihale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyme durumunun varlığı nedeniyle ihale dışı bırakılma müeyyidesinin uygulanması uygun görülmüştür. (Bkz. Kamu İhale Kurulu’nun 05.02.2025 tarihli 2025/UY.I-459 sayılı kararı)

IV- Sonuç 

Yukarıda açıkladığım ihale mevzuat hükümleri ile yaşanmış olayı birlikte değerlendirdiğimizde, ihaleye teklif veren isteklilerin; mahkemeler tarafından kendilerine verilen ceza nedeniyle kaç yıl süre ile kamu ihalelerine katılmamaları gerektiğini bilmedikleri, anlaşılmaktadır. 

Somut olayda, isteklinin üzerine atılı “taksirle yaralama” suçu ve hakkında verilen cezanın mahiyeti itibariyle mesleki faaliyetin icrasından kaynaklanmış olduğunu bilmediği anlaşılmaktadır. Bu nedenle ihaleye katılacak firmaların, ihale mevzuatını bilmeleri önem arz etmektedir. Aksi durumda ihalede değerlendirme dışı bırakılarak, geçici teminatları idare tarafından gelir kaydedilecektir.  20.02.2025 

İlyas KILIÇ

Kamu Ynt. Uzm. ve İhale Danışmanı

Kılıç Kurumsal Danışmanlık A.Ş. Ynt. Krl. Bşk.