488 sayılı Damga Vergisi Kanunu (DVK) kapsamında uygulanan vergilendirme işlemleri; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında alımı yapılan mal, hizmet, yapım işleri ihale ve sözleşmeleri için de geçerlidir. İhale ve sözleşme kapsamında düzenlenen bazı kâğıtlar veya elektronik veri şeklinde oluşturulan belgelerde, Damga Vergisi alınmaktadır. Damga Vergisi, KDV hariç ihale veya sözleşme bedelinin tutarı üzerinden hesaplanır. “Resmi Daireler” kapsamındaki Kamu İdarelerinin (Genel ve Özel Bütçeli İdarelerle, İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köylerdir.) ihaleli işlemlerinde, üç aşamalı vergilendirme yapılmaktadır: 

 

İlk aşama ihalenin gerçekleşip, istekli üzerinde ihalenin bırakıldığı aşamadır ve binde 5,69 oranında damga vergisine tabidir.

Vergilendirmenin ikinci aşaması ise sözleşme imzalayan her yükleniciye sözleşme bedeli üzerinden binde 9,48 oranında uygulanan Damga Vergisidir.

Vergilendirmenin üçüncü aşaması ise hakediş ödemeleri kapsamındaki binde 9,48 oranında damga vergisi kesintisidir. Özetle, resmi kuruluşlar niteliğindeki İdarelerden ihale alıp sözleşme ifa eden yüklenici toplam (5,69+9,48+9,48)= binde 24,65 Damga Vergisi ile karşılaşacaktır. 

 

4734 sayılı Kanun kapsamında ihale yapan ancak “Resmi Daire” olmayan ve kamu tüzel kişiliği taşımayan İdareler (Belediye şirketleri gibi); ihale kararlarındaki binde 5,69 oranında Damga Vergisine tabi olmayıp, ihale sözleşmelerinin binde 9,48 oranındaki Damga Vergisine tabidir. Ayrıca hakediş ödemelerine kaynaklan 9,48 Damga Vergisine de tabi değillerdir. Özetle, Resmi Kuruluş niteliğinde olmayan İdarelerden ihale alıp sözleşme ifa eden yüklenici toplam binde 9,48 oranında Damga Vergisi ile karşılaşacaktır. 

 

İhalenin iptal edilmesi halinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden Damga Vergisi iade edilir. Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin Damga Vergisi iade edilmez. Örneğin B. Üniversitesi tarafından ihalesi yapılan iş, İ. A.Ş. uhdesinde kalmış, söz konusu işe ilişkin sözleşme imzalanarak ihale kararı ve sözleşmeye ait Damga Vergisi ödenmiş daha sonra mahkeme tarafından ihalenin iptaline karar verilmişse; ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi iade olunur. Ancak, ancak sözleşmeye ait damga vergisi iade edilmez. 

 

İdare ile yüklenici arasında sözleşme imzalanması halinde, nispi damga vergisine tabi kâğıtlarda her bir nüshanın ayrı ayrı vergilendirilmesi uygulamasına son verilmiş,  09.08.2016 tarihinden itibaren, nispi vergiye tabi kâğıtlarda sadece tek nüsha üzerinden vergilendirilmesine uygulamasına geçilmiştir. Maktu damga vergisine tabi kâğıtlarda ise her bir nüshadan ayrı ayrı aynı miktarda Damga Vergisi uygulamasına devam edilmektedir. 

 

Sözleşme yapılan yüklenici ile alt yüklenici arasında düzenlenen sözleşmeler de Damga Vergisine tabidir.   

 

İhale yapıldıktan sonra fiyat farkı uygulamasına gidilip, ihale kararı alınmış ise ihale kararında yer alan tutar üzerinden binde 5,69 oranında Damga Vergisi alınması gerekir. Belli parayı ihtiva eden sözleşmelerin değiştirilmesi halinde de artan miktar aynı nispette vergiye tabidir. Azami tutardan vergi alınan sözleşmelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hüküm uygulanmamalıdır. Örneğin  A. Üniversitesi ile İ. A.Ş. arasında 17.04.2016 tarihinde sözleşme imzalanmış ve azami tutardan damga vergisi ödenmiştir. Daha sonra, ilave bir iş artışı olmaksızın birim maliyetlerdeki artış nedeniyle 12.08.2016 tarihinde sözleşme bedelinde meydana gelen artışa ilişkin olarak ek bir sözleşme düzenlenmiştir. Ana sözleşmenin azami tutardan vergilendirildiği dikkate alındığında, söz konusu sözleşme bedeli artışına ilişkin düzenlenen ek sözleşmeden damga vergisi hesaplanmayacaktır. 

 

Yeni bir ihale kararı alınmaksızın, sözleşmede iş artışı yapıldığında, ihale karar Damga Vergisi alınmaması sadece hakediş ödenirken binde 9,48 oranında damga vergisi kesilmesi gerekmektedir. 

 

Doğrudan temin usulü alımlarda, komisyon kararı düzenlenmiş ise ihale kararı Damga Vergisine tabi tutulmalı,  herhangi bir ihale kararı alınmamışsa, ihale karar Damga Vergisi alınmamalıdır.

 

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun İstisna kapsamındaki ihale ve sözleşmeleri Damga Vergisine tabi tutulmalıdır. Ancak resmi daireler arasında kullanılan kâğıtlar ile yabancı memleketlerde düzenlenen ve doğrudan doğruya resmi daireler ad ve hesabına gönderilen her türlü kâğıtlarla, yabancı memleketlerden mubayaa olunarak resmi dairelere gönderilen malların ihale kararları ile tesellüm makbuzları, Damga Vergisinden muaf tutulmalıdır. 

 

Döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar, damga vergisinden muaftır. Uluslararası ihaleye çıkarılan ihaleyi kazanan veya yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen ana yüklenici firmalar veya yabancı para ile finanse edilen işlerde yabancı paraya isabet eden oranda yapacakları teslim, hizmet ve faaliyetlerde, vergi muafiyeti uygulanmalıdır. Örneğin yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilecek müteahhitlik işi olduğunun tevsiki kaydıyla, söz konusu işe ilişkin ihale kararına re'sen damga vergisi istisnası uygulanmalıdır. 

 

Her türlü gemi, yat ve diğer su araçlarının inşası, yenileme ve dönüşümü ile bakım ve onarımına ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir. Örneğin deniz otobüsünün inşası, yenilemesi ve dönüşümü ile bakım ve onarımına ilişkin sözleşme kapsamında, damga vergisi istisnası uygulanması gerekmektedir. 

 

6491 sayılı Türk Petrol Kanunu’nun 2 nci maddesinde tanımlanan petrol arama ve üretim faaliyeti kapsamındaki sözleşmelerin de damga vergisinden müstesna tutulması gerekir. 

 

222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 83 üncü maddesinde, ilköğretimin bütün gelirlerinin ve 78 inci maddede belirtilen giderlerinin (personel masrafları hariç) her türlü resim ve vergiden muaf olacağı ifade edilmektedir. Buna göre, İlköğretim idaresine ait ödeneğin 222 sayılı Kanunun 78 inci maddesinde öngörülen giderlere harcanmak üzere köylere hizmet götürme birliğine aktarılması ve aktarılan ödenekle söz konusu işin köylere hizmet götürme birliği tarafından ilköğretim idaresi adına yapılması durumunda alınan ihale kararı ve sözleşmeye ait damga vergisine istisna uygulanması mümkün bulunmaktadır. (Damga Vergisi İstisnaları için  Bkz. Av. Duygu KILIÇ ÇAYLI, İlyas KILIÇ, Yapım İşlerinde 400 Soruya 400 Cevap, Seçkin Yayınevi-2017) 

 

İhale uygulamalarında yukarıda sayılan istisnalardan yararlanmayan kişilerin, süresinde İdareye başvuru yapması, başvurunun İdarelerce reddedilmesi halinde ise dava yolu ile konunun çözüme kavuşturulması gerekir.