1-Giriş
Bu makalede, istekli olabilecek şirketlerin, aynı IP adresi üzerinden ihale dokümanı indirmelerinin ihale mevzuatı açısından değerlendirilmesi yapılacaktır. Aynı şekilde her yıl ihalelere teklif veren onbinlerce isteklinin sakınması gereken hususlardan bahsedilecektir.
II- IP Adresi Ne Anlama Geliyor?
Elektronik ihale, tekliflerin elektronik ortamda, Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden hazırlanarak istekli veya istekli adına yetkili kişi yada kişilerce e-imza ile imzalandığı ve teklif değerlendirme işlemlerinin EKAP üzerinden tamamlandığı bir ihale yöntemidir.
İstekli olabilecek sıfatının kazanılarak ihaleye başvuruda bulunulması veya teklif verilebilmesi için, ihale dokümanının EKAP’a kayıtlı gerçek ve tüzel kişiler adına yetkili kılınan kişiler tarafından e-imza kullanılarak indirilmesi gerekmektedir.
Diğer yandan, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun resmi internet adresi (www.btk.gov.tr) üzerinden yapılan inceleme ve araştırmada internet protokol adreslerine ilişkin genel bilgi bölümünde “İnternete bağlı birimlerin, birbirleriyle iletişim sağlamak amacıyla kullandıkları benzersiz numaralara İnternet Protokolü(IP) adresi adı verilmektedir. TCP/IP protokol grubunun ağ katmanında yer alan IP, internete bağlı cihazların adreslenerek alınacak ya da gönderilecek veri paketlerinin ağ içerisinde hedef adreslere doğru bir şekilde yönlendirilmesini sağlar. İnternete bağlı her cihazın bir IP adresi bulunması zorunludur.” İfadelerine yer verildiği görülmüştür.
Bu ifadelerden ise; IP adresinin internete ya da diğer herhangi bir bilgisayar ağına bağlı cihazların, ağ üzerinden birbirlerine veri yollamak için kullandıkları adresleri ve kimlik numaraları olduğu, anlaşılmaktadır.
Bu çerçevede, ihaleye katılmak isteyen aday /istekliler veya vekillerinin e-teklif verme işlemlerinde ve benzeri diğer işlemlerinde bir teknik veri olarak IP adresinin bu özelliklerini ve kurallarını dikkate alması gerekmektedir.
III- Aynı IP Adresi Kullanılarak Aynı İhaleye Yönelik Doküman İndirmek Ne Anlama Geliyor?
İhale sürecinde işlemlerin öngörülen usul kurallarına uygun yürütülmesi yanında, sürecin doğal akışını bozacak bir kısım açık veya örtülü davranışların yapılmaması da gerekir. Ancak, aday /istekliler veya vekilleri tarafından ihale sürecinde yasak fiil veya davranışlarda bulunulması da söz konusu olabilmektedir.
Bu yasak fiil veya davranışlardan birisi de bilerek veya bilmeyerek birden çok şirketin aynı bilgisayar üzerinden doküman indirmek suretiyle ihale sürecine dahil olmasıdır. Birden çok şirketin aynı bilgisayar üzerinden doküman indirmesi aynı tarihte veya farklı tarihlerde olabilmektedir.
Bu kapsamda, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerde, gerek şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmaktan sorumlu Kamu İhale Kurumuna yapılan başvurular sonucunda alınan kararlar, gerekse idare mahkemelerine açılan davalar sonucu Danıştay tarafından verilen kararlarda ise;
Şeklinde gerekçelere yer verilmekte ve isteklilerce yapılan başvurular uygun görülmemektedir.
Örneğin, aynı ihalede aynı IP adresinden doküman indirilmesi nedeniyle, yapılan eylemin yasak fiil veya davranış kapsamında olduğuna yönelik Kamu İhale Kurulunun 28.02.2024 tarihli, 2024/UH.I-382 sayılı kararı, “Bu itibarla, aynı ihalede birbirleri ile meşru bir rekabet içerisinde olan gerçek veya tüzel kişilerin, aynı IP adresinden ihale dokümanı indirerek istekli olabilecek sıfatını haiz olmalarının, hayatın olağan akışına uygun olduğu kabulünün mümkün bulunmadığı, bu isteklilerin birbirlerine ait teklif bilgilerinden haberdar olabileceği, ayrıca başvuruya konu ihalenin elektronik ihale olarak gerçekleştirilmesi sebebiyle tekliflerin elektronik ortamda oluşturulduğu, bu durumun bahsi geçen isteklilerin aynı ihaleye katılmalarının rekabeti ve ihale kararını etkileyebilecek davranış olduğu yönünde “kuvvetli karine” teşkil ettiği sonucuna varıldığı, dolayısıyla başvuru sahibi …….. İş Ortaklığı’nın teklifinin idarece 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 17'nci maddesine aykırı şekilde ihaleye teklif verildiği gerekçesi ile değerlendirme dışı bırakılması işlemlerinin yerinde olduğu anlaşıldığından, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.” Şeklindedir.
Yine, aynı ihaleye teklif verecek olan iki farklı isteklinin, farklı tarihlerde bile olsa aynı IP adresinden ihale dokümanını indirmiş olmasının, rekabeti engelleme ihtimali olan davranış kapsamında olduğuna yönelik, Danıştay Onüçüncü Dairesinin 08.04.2021 tarihli ve E:2021/616, K:2021/1274 sayılı kararı ise; “…Aktarılan kurallardan, ihaleler bakımından çeşitli fiil veya davranışlarda bulunulmasının yasaklandığı, rekabeti etkileyecek davranışlarda bulunmanın da bu kapsamda sayılan fiil ve davranışlar arasında yer aldığı anlaşılmaktadır.
İnternete bağlı birimlerin, birbirleriyle iletişim sağlamak amacıyla kullandıkları benzersiz numaralara Internet Protokolü (IP) adresi adı verilmektedir. IP, internete bağlı cihazların adreslenerek alınacak ya da gönderilecek veri paketlerinin ağ içerisinde hedef adreslere doğru bir şekilde yönlendirilmesini sağlamaktadır. İnternete bağlı her cihazın bir IP adresi bulunması zorunludur (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Internet Sitesi). Dosyanın incelenmesinden, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü’nce 11/11/2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen uyuşmazlığı konu ihaleye teklif veren tüm istekliler hakkında eşit muamele ilkesi gereği yapılan inceleme sonucunda, ihaleye teklif veren başka bir şirket ile davacı şirketin aynı IP adresi üzerinden doküman indirme işlemi gerçekleştirdiğinin tespit edildiği görülmektedir.
Bu itibarla, aynı ihaleye teklif verecek olan iki farklı isteklinin, farklı tarihlerde bile olsa aynı internet bağlantı noktasını kullanarak ihale dokümanını indirmiş olmasının, rekabeti etkileme ihtimali olan davranışlardan olduğu dikkate alındığında, belirtilen husus göz önünde bulundurulmak suretiyle davacı şirketin ortağı bulunduğu iş ortaklığının teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.” Şeklindedir.
IV-Sonuç
Birden çok şirketin aynı IP adresi üzerinden doküman indirmek suretiyle ihale sürecine dahil olması yasak fiil ve davranışlarda bulunulduğunu gösterir. Bu durumda ise anılan istekliler hakkında 4734 sayılı Kanun’un 58 inci maddesi kapsamında bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, istisna edilenler dahil, bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir.
Belirtilen nedenlerle, elektronik ihalelere katılmayı düşünen isteklilerin, ihalelerden yasaklanma riskiyle karşılaşmaması için bu tür yasak fiil veya davranışlardan uzak durması önem arz etmektedir. 06.11.2024
Ruhi ARSLAN Işıl KILIÇ EROL
Kamu Yönetimi Uzmanı Avukat
İhale ve Sözleşme Danışmanı
Kas
