Türkiye’de kamu ihalesi denince akla ilk gelen kelimeler “yolsuzluk” ve “kayırmacılık” olmuştur. Yürürlüğe girdiği 1983 yılını izleyen yirmi sene boyunca neredeyse hiç güncellenmeyen 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na (DİK) göre yapılan 1983-2003 dönemindeki kamu ihalelerinde yolsuzluk, usulsüzlük, siyasi himayecilik, kayırmacılık ve kamu kaynaklarının belli kesimler arasında paylaşımı gibi uygulamaların yaygın olarak bulunduğu kamuoyunun malumudur.

 

Avrupa Birliğinin baskısı sonucunda; Devlet İhale Kanunu’nun belirtilen sakıncalarının giderilerek,  ihalelerde şeffaflık, rekabet ve kamuoyu denetiminin artırılması amacıyla hazırlanan Kamu İhale Kanunu  01 0cak 2003 tarihinden itibaren yürürlüğe  girmiştir. Ayrıca, ihalelerde şeffaflığın sağlanması ve ihale süreçlerinde siyasilerin nüfuz kullanmasının önlenmesi maksadıyla bağımsız Kamu İhale Kurumu da kurulmuştur. 

 

Ancak, Kanunun yürürlüğe girmesinden önce ve yürürlüğe girmesini müteakip yapılan aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.

 

1) (22.01.2002 tarihli ve 24648 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

-İhale Kanununun kapsamı, hemen hemen tüm kamu kurum ve kuruluşlarının alımlarını içerecek şekilde genişletilmiştir.

 

- İhalelere katılım yeterliliğinin belirlenmesi ile ilgili  açık kurallar getirilmiştir.

 

-Yabancı isteklilerin ihalelere girip giremeyeceğini belirleyen eşik değerler,  ihaleleri uluslararası rekabete açacak şekilde yeniden belirlenmiştir.

 

-İhale süreçlerini düzenleme ve denetleme yetkisi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Maliye Bakanlığından alınıp Kamu İhale Kurumuna verilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

4734 sayılı Kanun ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun yetersizliğinden ve boşluklarından kaynaklı sakıncalarının giderilerek,  ihalelerde şeffaflığın sağlanması ve ihale süreçlerinde siyasilerin nüfuz kullanmasının önlenmesi amaçlanmıştır.

 

2) (22.06.2002 tarihli  ve 24793 sayılı  Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

-Kanunun istisnalar başlıklı 3.maddesine eklemeler yapılmıştır.

 

- Eşik değerlere ait tutarlar yeniden belirlenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile bazı kamu kurumları Kanun kapsamı dışına çıkarılmıştır.

 

3) (15.08.2003 tarihli ve 25200 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

- Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri ile ikinci fıkrası değiştirilmiştir.

 

- Kanunun 3 üncü maddesi değiştirilmiştir.

 

- Kanunun 18.maddesinin (d)  fıkrası madde metninden çıkarılmıştır.

 

- Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasına (f) bendi eklenmiştir.

 

- Kanunun 22 nci maddesi değiştirilmiştir.

 

- Kanunun 68 inci maddesine (c) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklikler ile bazı kamu kurumları Kanun dışına çıkarılmış, 21/f madde uyarınca yapılacak pazarlık usulü ihalede ilan zorunluluğu kaldırılmış, daha önce ihale usulü olan doğrudan temin usulü ihale usulü olmaktan çıkarılmış, 22. madde yeniden düzenlenerek doğrudan temin özendirici hale getirilmiş  ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu kapsamındaki toplu konut projelerinde, 5 inci maddenin beşinci ve altıncı fıkraları, 62 nci maddenin (a) ve (b) bentleri ile (c) bendindeki kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini, imar işlemleri ve uygulama projesine ilişkin şartlar aranmaksızın ihaleye çıkılabileceği getirilerek Kanun biraz daha esnetilmiştir.

 

4) ( 05.04.2004 tarihli ve 25455 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin (c) bendine "özelleştirme uygulamaları için 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak her türlü danışmanlık hizmet alımları; hava taşımacılığı yapan teşebbüs, işletme ve şirketlerin ticari faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları," ibareleri eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile istisna kapsamındaki  hizmet alımlarının çerçevesi genişletilmiştir.

 

5) (27.07.2004 tarihli ve 25535 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesine (i) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki kültür varlıklarının rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları istisna kapsamına alınmıştır.

 

6) (11.03.2005 tarihli ve 25752 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesine (j) bendi  eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

  Değişiklik ile Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun hükümleri kapsamında, acil müdahale plânlarının hazırlanması ve bir olay meydana geldikten sonra kirliliğe müdahale ve acil müdahale plânlarının icrası için acil olarak ihtiyaç duyulabilecek hizmet alımı ile araç, gereç ve malzeme alımı, istisna kapsamına alınmıştır.

 

7) ( 28.02.2007 tarihli ve 26448 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına (k) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile özerk spor federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları, istisna kapsamına alınmıştır.

 

8) (26.04.2007 tarihli ve 26504 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Yapım işinde öncelikli şartlardan olan arsa temininin, mülkiyet ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içme suyu isale hattı, enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman ve havaalanı, demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmayacağı düzenlenmiş ve bu yolla Kanunun bu maddesi oldukça esnetilmiştir.

 

9) (07.06.2007 tarihli ve 26545 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Kamu içinde yer alan birliklerin meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları Kanun kapsamı dışına çıkarılmıştır.

 

10) (05.01. 2008 tarihli  ve 26747 sayılı Resmi Gazete)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına bent eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile "l) Tanıkların korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre alınacak koruma tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan mal ve hizmet alımları," istisna kapsamına alınmıştır.

 

11) (27.02.2008 tarihli ve 26800 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesine (j) bendinden sonra gelmek üzere (k) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Vakıf kültür varlıklarının onarımları ve restorasyonları ile çevre düzenlemesine ilişkin mal veya hizmet alımları," istisna kapsamına alınmıştır.

 

12) (26.05.2008 tarihli ve ve 26887 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 22 nci maddesine (ı) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile, Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları," doğrudan temin kapsamına alınmıştır.

 

13) (26.07.2008 tarihli ve ve 26948 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesine “m” bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) tarafından ithalat yoluyla yapılacak spot sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımları," istisna kapsamına alınmıştır.

 

14) (05.12.2008 tarihli ve 27075 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendi değiştirilmiş, (e) bendinde yer alan “malzemeler” ibaresi “hizmetler” şeklinde değiştirilmiş, aynı bendin sonuna “ile araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumundan yapacakları mal, hizmet ve danışmanlık hizmet alımları, et ve et ürünleri için Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünden, ray üstünde çeken ve çekilen araçlarda kullanılan monoblok tekerlek ve tekerlek takımları için Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar” ibaresi eklenmiş; (f) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; (h) bendinin sonuna “sağlık hizmeti sunan bu Kanun kapsamındaki idarelerin teşhis ve tedaviye yönelik olarak birbirlerinden yapacakları mal ve hizmet alımları,” ibaresi eklenmiş ve maddeye (n) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile bazı maddelerin istisna alanı genişletilmiş, Uluslararası mükellefiyetlerden doğan veya ulusal amaçlı; savunma, güvenlik, insani yardım gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçların, süratli ve etkin bir biçimde temini amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler yapmak suretiyle mal ve hizmet alımları da istisna kapsamına alınmıştır.

 

15) (10.07.2009 tarihli ve 27284 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (n) bendinden sonra gelmek üzere (o) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile “Elektrik üretimi, iletimi, ticareti ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüslerinin, bu faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yapacakları enerji ve yakıt alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

16) (25.02.2011 tarihli ve 27857 Mükerrer sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

-Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile ikinci fıkrası değiştirilmiştir.

 

-Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına 22/2/2007 tarihli ve 5583 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile eklenen “(k)” bendi “(p)” bendi olarak teselsül ettirilmiş, fıkraya ( r)  bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Bazı Kamu kuruluşları Kanun kapsamı dışına çıkarılmıştır.

 

Fakir ailelere kömür yardımı yapılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararnameleri kapsamında; işleticisi kim olursa olsun, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğünün kendisine veya bağlı ortaklık veya iştiraklerine ait olan kömür sahalarından yapacağı mal ve hizmet alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

17) (04.04.2012 tarihli ve 28254 Mükerrer sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesine (r) bendinden sonra gelmek üzere (s) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünün bağlı ortaklıklarından yapacağı mal veya hizmet alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

18) (11.04.2012 tarihli ve 28261 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanuna geçici 13. madde eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Eğitimde Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi kapsamında yapılacak ihaleler Kanun kapsamı dışına alınmıştır.

 

19) (12.07.2012 tarihli ve 28351 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

- Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına (t) bendi eklenmiştir.

 

- Kanunun 28 inci maddesinin birinci fıkrasına ikinci cümlesinden sonra gelmek üzere cümle eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Kanunun 3 üncü maddesinde yapılan değişiklik ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının kurduğu veya iştirak ettiği şirketten (ÖSYM’nin yapacağı mal ve hizmet alımlarında Yükseköğretim Kurulunun uygun görüşü alınmak kaydıyla) sınav faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak yapılacak mal ve hizmet alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

Kanunun 28.maddesine ise, “ilan yapılmayan ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare tarafından davet edilenlere satılır.” İbaresi eklenmiştir. Bu ekleme ile, İdareler istemediği firmaya doküman satmama yetkisi elde etmiş, doküman alamayan firmalar da ihalelere katılma ve ihaleye yönelik başvuru hakkını yitirmişlerdir. Dolayısıyla değişiklik İdarelere keyfiyet sağladığından rekabet ilkesi ve şeffaflık temelden yok edilmiştir.

 

20) (01.05.2013 tarihli ve 28634 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (s) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketinin, Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi ve Türkiye Vagon Sanayii Anonim Şirketinden yapacağı mal veya hizmet alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

21) (31.07.2013 tarihli ve 28724 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (n) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Erbaş ve erler ile askerî malzemelerin hava yoluyla taşıtılması için Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığından yapılacak hizmet alımları ile uluslararası mükellefiyetlerden doğan veya ulusal amaçlı; savunma, güvenlik, insani yardım gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçların, süratli ve etkin bir biçimde temini amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler yapmak suretiyle mal ve hizmet alımlarına kolaylık getirilmiştir.

 

22) (28.11.2013 tarihli ve 28835 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.” İçin doğrudan temin kapsamı genişletilmiştir.

 

23) (19.02.2014 tarihli ve 28918 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesine (u) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi katılımı/off-set uygulamaları içeren mal ve hizmet alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

24) (11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanuna geçici 16. madde eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Türkiye’nin 2015 yılında üstleneceği Yirmiler Grubu (G-20) Dönem Başkanlığı kapsamında, 2014 ve 2015 yıllarında yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve yasaklama hükümleri hariç Kanun kapsamı dışına alınmıştır.

 

25) (07.04.2015 tarihli ve 29319 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (n) bendinde değişiklik yapılmıştır.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün her türlü program, haber, yapım ve yayınlarla ilgili olarak Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketinden yapacağı mal ve hizmet alımları” istisna kapsamına alınmıştır.

 

26) (17.06.2016 tarihli ve 29745 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (o) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının, faaliyetleri ile ilgili olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri, TETAŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımlarının kapsamı genişletilmiştir.

 

27) (19.12.2016 tarihli ve 29913 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanuna ek 10.madde eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Ek madde ile yurt içi üretimin ve katma değerin artırılması, teknoloji kazanımının sağlanması, daha önce yurt içinde üretimi bulunmayan ürünlerin üretilebilmesi, yeni teknoloji ve ürünlere yönelik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bilgi toplumuna geçiş hedefleriyle, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki okulların dersliklerine bilişim teknolojisi donanımı, yazılımı, ağ altyapısı ve internet erişim imkânının sağlanması, dersler için çevrim içi ve çevrim dışı ortamlarda e-içerik temin edilmesi ve e-içerik altyapısının oluşturulması, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlere ve örgün eğitim gören öğrencilere e-kitap, tablet bilgisayar ve benzeri ihtiyaçların sağlanması amaçlarıyla Eğitimde Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi kapsamında, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, Kanun hükümleri dışına çıkarılmıştır. 

 

28) (01.07.2017 tarihli ve 30111 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (u) bendi değiştirilmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi iş birliği uygulamalarını içeren mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

29) (18.11.2017 tarihli ve 30244 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına (v) bendi eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Helal Akreditasyon Kurumunun akreditasyon hizmetlerine ilişkin olarak yapacağı hizmet alımları,” istisna kapsamına alınmıştır.

 

30) (05.12.2017 tarihli ve 30261 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanuna geçici 19. madde eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okullarda öğrenim gören öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılacak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve ilgili öğretmenlere ücretsiz olarak dağıtılacak kılavuz kitaplara ilişkin 31/12/2019 tarihine kadar yapılacak mal ve hizmet alımlarının, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kanunun diğer hükümlerine tabi olmaksızın 20 nci maddenin birinci ve beşini fıkraları uygulanmak suretiyle yapılmasına imkan tanınarak Kanunun biraz daha esnetilmesi sağlanmıştır.

 

31) (08.03.2018 tarihli ve 30354 Mükerrer sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanuna ek 9.madde eklenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Ek madde ile Kamu alımlarının bölgesel kalkınma ve teknolojik gelişme amaçlı kullanımına ilişkin esaslar belirlenmiş, alımların yapılmasında Kanun oldukça esnetilmiştir.

 

32) (08.03.2018 tarihli ve 30354 Mükerrer sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 3 üncü maddesinin (c) bendi değiştirilmiştir

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının teknolojiye, güvenliğe, banknot ve kıymetli evrak üretimi ve basımına ilişkin mal ve hizmet alımları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının dış kaynak temini ve danışmanlık hizmeti alımlarının kapsamı genişletilmiştir.

 

33) (08.03.2018 tarihli ve 30354 Mükerrer sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Askeri Fabrika ve Tersane İşletme Anonim Şirketi (ASFAT) A.Ş kurulmuştur.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Düzenleme ile 4734 sayılı Kanuna tabi idarelerin, Askeri Fabrika ve Tersane İşletme Anonim Şirketi (ASFAT A.Ş.) ile yapacakları işlemler Kanun kapsamı dışına alınmıştır.

 

34) (25.05.2018 tarihli ve 30431 sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kanunun 21/b maddesinde değişiklik yapılmıştır.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

Değişiklik ile maddeye “yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut” ibaresi eklenmiştir. Bu yolla, esas ihale usullerinin kullanılması yerine 21/b pazarlık usulünün kullanılmasının önü iyice açılmıştır. 

 

35) (07.03.2015 tarihli ve 29288 sayılı R.G.) ve (09.07.2018 tarihli ve 30473 Mükerrer sayılı R.G.)

 

Yapılan Değişiklikler

 

Kamu İhale Kurulu üyelerinin ataması ve Kurul Başkanı görevlendirmesi ; 12/6/2002 tarihli ve 2002/4425 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu İhale Kurumunun Teşkilatı ile Kurum Personelinin Mali ve Sosyal Hakları, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 8.maddesindeki “en az dört yıllık öğrenim veren hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, işletme, iktisadi ve idari bilimler, mimarlık ve mühendislik fakülteleri ve bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğrenim kurumlarından mezun olmuş, kamu kurum ve kuruluşlarında en az oniki yıl hizmeti bulunan (konunun uzmanı olması dışında, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu tarafından önerilecek adayların kuruluşta çalışma şartı aranmaz) kamu ihale mevzuatı ile ilgili yargılama, inceleme, denetleme, uygulama veya danışma konularında fiilen en az dört yıl çalışarak ulusal veya uluslararası ihale mevzuatı açısından kanıtlanmış niteliğe ve deneyime sahip olmaları, geçmişte ve halen bir siyasi parti ile aday gösterilme dahil üyelik ve görev alma ilişkileri bulunmayan kişiler arasından Maliye Bakanlığınca önerilecek iki kişi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca önerilecek üç kişi, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık ile Danıştay ve Sayıştay Başkanlıklarınca önerilecek birer kişi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu tarafından önerilecek birer kişi olmak üzere Bakanlar Kurulunca atanır. Bakanlar Kurulu, atamayla birlikte Kurul Başkanını da görevlendirir.”  şeklinde yapılır iken  bu Yönetmelik yürürlükten kaldırılmış, daha sonra KHK ile Kurul başkanı ve üyelerinin atamalarının Cumhurbaşkanınca yapılacağı düzenlenmiştir.

 

Yapılan Değişiklik ile İlgili Değerlendirme

 

07.03.2015 tarihli ve  29288 sayılı R.G. ile yapılan değişiklik sonucunda  yayımlanan  yeni Yönetmelik ile; önce  Kamu İhale Kurulu üyelerinin atamalarının kurul başkanınca, başkan ile  başkan yardımcılarının atamalarının ise  (başkanın teklifi üzerine) Maliye Bakanı tarafından yapılacağı düzenlenmiş, ardından 703 sayılı KHK ile  Kurul başkanı ve üyelerinin atamalarının Cumhurbaşkanınca yapılacağı düzenlenmiştir. Bu yolla, Kamu İhale Kurulunun özerk olan yapısı kaldırılarak  siyasi otoritenin emrinde görev yapacak bir hale gelmiştir. 

 

Yukarıda belirtilen değişiklikler sonucunda, Kanunun temelini oluşturan şeffaflık, rekabet ve kamuoyu denetimi ilkelerinin giderek işlevsiz hale getirildiği anlaşılmaktadır. Böylece;

 

Birçok kamu kurumunun alımları ya 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun kapsamını belirleyen maddesinden kimi kamu kurumlarını çıkarmak yolu ile ya da Kanun’un istisna hükümlerini belirleyen maddesine ilaveler yapmak suretiyle Kanun kapsamı dışına çıkarılmıştır.

Doğrudan temin usulü ihale usulü olmaktan çıkarılarak kamunun rekabet olmaksızın ve daha kontrolsüz şekilde harcama yapmasının önü açılmıştır.

İlan yapılmayan ihalelerde, ihale dokümanının sadece idare tarafından davet edilenlere satılması ile, İdareler istemediği firmaya doküman satmama yetkisi elde etmiş, doküman alamayan firmalar da ihalelere katılma ve ihaleye yönelik başvuru hakkını yitirmişlerdir.

İhalelerin en rekabetçi usul olan açık ihale usulü yerine, belli istekliler arasında ihale usulü ya da pazarlık usulü ile yapılabileceği yönünde yasal düzenlemeler yapılarak uygulamaya geçilmiştir.

Her geçen yıl açık ihale usulü ile yapılan ihale sayısı azalırken, belli istekliler arasında ihale usulü  ve  özellikle ilansız pazarlık usulü ihalelerde gözle görülür artış olmuştur.

Belli istekliler arasında ihale usulü  ve  özellikle ilansız pazarlık usulü ihalelerde gözle görülür artış yaşanması neticesinde ise; Kanunun temelini oluşturan  şeffaflık, rekabet ve kamuoyu denetimi ilkeleri  giderek işlevsiz hale getirilmiş, kamu kaynakları etkin kullanılamamış, usulsüzlük, yolsuzluk ve keyfiyetin önü açılmıştır.

Öte yandan, Kamu İhale Kurulunun başkan ve üyelerinin siyasi irade tarafından atanacak olması nedeniyle, Kamu İhale Kurulunun özerk olan yapısı yok edilmiş ve siyasi otoritenin erminde görev yapacak bir hale gelmiştir.

Ne acıdır ki 2018 AB İlerleme Raporunda Türkiye için aşağıdaki tespitlere yer verilmiştir:

 

Kamu-özel ortaklıkları yoluyla yapılanlar dâhil olmak üzere, yerel idareler, arazi idaresi ve yönetimi, kamu alımı süreçleri, inşaat ve taşımacılık sektörleri yolsuzluğa özellikle açıktır.

Genel İdari Usul Kanunu, Kamu İhale Kanunu, Siyasi Etik Kanunu ve yolsuzluk olaylarını yetkili mercilere bildirilenlerin korunmasına ilişkin düzenleme gibi bir önceki yolsuzlukla mücadele stratejisinde öngörülen mevzuat değişiklikleri hâlâ gerçekleştirilmemiştir. Güncellenen yolsuzlukla mücadele eylem planı (2016) henüz uygulamaya geçirilmemiştir. Türkiye imzacısı olduğu Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’ni tam anlamıyla uygulamalıdır.

Türk Ceza Kanunu’nun, Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi ile öngörülen standartları karşılamayan yolsuzlukla ilgili hükümlerinde hâlâ eksiklikler mevcuttur. Türk Ceza Kanunu’nun 252. maddesi kapsamında yer almakla birlikte, doğrudan rüşvetin tanımı Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerle hâlâ uyumlu değildir.

Türkiye’nin, özellikle kamuoyunca yakından takip edilen yolsuzluk davaları olmak üzere, yolsuzluk davalarındaki soruşturmalar, kovuşturmalar ve mahkûmiyetlere ilişkin performansı hâlâ yetersizdir. Mahkemeler tarafından yolsuzlukla ilgili olarak verilen mahkûmiyet kararlarının sayısı 2016’da 5.497 iken, bu sayı 2017’de 3.889’a düşmüştür. Birkaç istisna dışında, cezalar caydırıcı değildir ve ihaleye fesat karıştırma suçundan hüküm giyenler, hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasından faydalanabilmektedir. Denetim ve teftiş birimleri, kovuşturma makamlarına sınırlı sayıda şüpheli vaka yönlendirmiştir.

Kamu ihale mevzuatı, bazı yönlerden AB müktesebatı ile uyumlu değildir. Büyük altyapı yatırımları için kamu-özel sektör ortaklıklarına ve belediye düzeyindeki ihalelere yönelik olanlar başta olmak üzere, çerçeve kanuna çok sayıda muafiyetin dâhil edilmesi nedeniyle kamu ihaleleri hâlâ yolsuzluğa elverişlidir. Soruşturma açılmadan önce yöneticilerden ön izin alma zorunluluğu gibi kamu görevlilerine tanınan hukuki imtiyazlar, yolsuzlukla ilgili cezai ve idari soruşturmalarda kamu görevlilerini korumaya devam etmiştir.

Kamu İhale Kurumu (KİK), Kamu İhale Kanunu’nu uygulamakla ve kamu alımları sistemini izlemekle yükümlüdür. KİK, Maliye Bakanlığına bağlıdır ancak özerk olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Kamu İhale Kurumundan ayrı olarak, tamamen bağımsız bir Kamu Alımları İnceleme Kurulu oluşturması gerekmektedir.

(Detaylı bilgi için KILIÇ HUKUK OFİSİ ile iletişime geçiniz.)